Colloquium Τμήματος Πολιτικών Επιστημών
19.00, Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2017
Αίθουσα 319, 3ος όροφος, κτίριο ΝΟΠΕ

Η λογοτεχνία ως έκφραση πολιτικής φιλοσοφίας: ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στην Ελλάδα (υιοθετήσεις, υπερβάσεις, αντίπαλος λόγος)

Οι σχέσεις ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία και την κοινωνική θεωρία ανιχνεύονται ήδη από τα πλατωνικά έργα, με διαδρομές και διασταυρώσεις που εκτείνονται μέχρι τον 21^ο αιώνα. Ο επίκουρος καθηγητής Δημήτρης Κόκορης επιχειρεί να αποτυπώσει μια στιγμή αυτής της σχέσης λογοτεχνίας και πολιτικής φιλοσοφίας που ταυτόχρονα συνιστά και μια από της κληρονομιές της Οκτωβριανής Επανάστασης στην Ελλάδα. Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στην Ελλάδα μπορεί να μελετηθεί όχι μόνο στο πλαίσιο της λογοτεχνικής θεωρίας ή της ιστορίας της λογοτεχνίας αλλά και ως λόγος που συγκροτήθηκε και αναμετρήθηκε με την πολιτική θεωρία και ιστορία.    

Περίληψη

Επιχειρείται μία σκιαγράφηση της εμφάνισης αλλά και της επίδρασης που άσκησε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στο νεοελληνικό λογοτεχνικό πεδίο. Προσεγγίζονται θεωρητικές οροθετήσεις και λογοτεχνικές εφαρμογές της προλεταριακής τέχνης και του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, χαρτογραφείται η εξέλιξη των συγκεκριμένων μορφωμάτων, γίνεται αναφορά σε μαρξιστικά λογοτεχνικά έργα, σε τάσεις της αριστερής και της αστικής λογοτεχνικής κριτικής, καθώς και στην λογοτεχνική παραγωγή των πολιτικών προσφύγων του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Η επίδραση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού ειδικότερα και των μαρξιστικών ιδεών γενικότερα στο νεοελληνικό λογοτεχνικό πεδίο υπήρξε βαθιά και σύνθετη. Οδήγησε και σε έργα αισθητικώς και καλλιτεχνικώς λειτουργικά, αλλά και σε καταθέσεις των οποίων το βαρύ ιδεολογικό περίβλημα σε συνδυασμό με την όχι ανεπτυγμένη τεχνική επάρκεια των συγγραφέων συμπίεσε ή και μηδένισε τον βαθμό καλλιτεχνικής δραστικότητας. Επομένως, οι γενικεύσεις και οι υπεραπλουστεύσεις, που είτε εκλαμβάνουν τη σχέση σοσιαλιστικού ρεαλισμού και νεοελληνικής λογοτεχνίας σαν εν συνόλω θετική είτε απορρίπτουν συλλήβδην κάθε θετική επίδραση του συγκεκριμένου θεωρητικού μορφώματος  στην ποιητική, αφηγηματική και κριτική – θεωρητική παραγωγή, μάλλον συσκοτίζουν παρά φωτίζουν ένα τοπίο περίπλοκο, του οποίου ορισμένες πτυχές ακόμη και σήμερα δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς.

Ο Δημήτρης Κόκορης είναι επίκουρος καθηγητής νεοελληνικής γραμματείας  στο Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη λογοτεχνική θεωρία και κριτική,  τις σχέσεις της φιλοσοφίας με τη λογοτεχνία,  τη νεοελληνική γραμματεία (ιδίως του 19ου και του 20ου αιώνα)  καθώς και τα αισθητικά ρεύματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας