Το μάθημα παρακολουθεί και αναλύει τους βασικούς σταθμούς της ευρωπαϊκής ιστορίας στον 20ο αιώνα. Η αφετηρία του είναι η κορύφωση της αποικιακής εξάπλησης των ευρωπαϊκών δυνάμεων στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και διαμέσου αυτής, της επιβολής του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής σε οικουμενική κλίμακα.
Στη συνέχεια εξετάζονται τα όρια του αποικιακού συστήματος (Κίνα), οι ανταγωνισμοί μεταξύ των δυνάμεων, η προοδευτική αποδόμηση των σχημάτων του 19ου αιώνα (Συνθήκη του Βερολίνου) και η διολίσθηση της ηπείρου σε πόλεμο, αρχικά με τις ανακατατάξεις στα Βαλκάνια και κατόπιν με την γενίκευση του πολέμου στον Πρώτο Παγκόσμιο.
Η αναμόρφωση του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης με τη διάλυση των αυτοκρατοριών, τις αλλαγές συνόρων και, κυρίως, με την δημιουργία νέων κρατών αποτελούν ενότητα του μαθήματος. Το βάρος των κοινωνικών επαναστάσεων και η επίδρασή τους στην μετέπειτα ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία απασχολούν επίσης το μάθημα.
Η κρίση του 1929-1930, οι μορφές που πήρε στην Ευρώπη και οι απώτερες πολιτικές και κοινωνικές της συνέπειες, η άνοδος του ναζισμού και του φασισμού και η διολίσθηση προς τον νέο πόλεμο την δεκαετία του 1930-1940, απασχολούν την επόμενη ενότητα του μαθήματος.
Ο νέος παγκόσμιος πόλεμος, η ναζιστική Νέα Ευρώπη,η Κατοχή και η Αντίσταση, η αντιφασιστική συμμαχία αναλύονται στη συνέχεια. Η ανάπλαση των πολιτικών συστημάτων της Ευρώπης κάτω από την κηδεμονία των Τριών Μεγάλων, η κρίση και το τέλος του αποκισμού, ο Ψυχρός Πόλεμος και η διαίρεση της ηπείρου ακολουθούν.
Το μάθημα ολοκληρώνεται με το τέλος του Ψυχρού πολέμου και την τρίτη προσπάθεια οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της ηπείρου μέσα σε δύο αιώνες.
Η κεντρική ιδέα του μαθήματος μπορεί να περιγραφεί ως η άνοδος και η πτώση του ευρωπαϊκού συστήματος, φαινόμενο εξαιρετικά ασυνήθιστο ως προς την ταχύτητα αποτύπωσής του στον ιστορικό χρόνο και ως εκ τούτου εξαιρετικά βίαιο

Οι φοιτητές αναμένεται ότι στα πλαίσια του μαθήματος θα
• Αποκτήσουν ένα υπόστρωμα γνώσεων για την σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία σε τρόπο ώστε να μπορέσουν να παρακολουθήσουν άλλα μαθήματα που αναφέρονται έμμεσα σε αυτή.
• Θα γνωρίσουν τις γενικές ιστορικές εξελίξεις και τάσεις που διαμόρφωσαν τον σημερινό κόσμο.
• Θα αντιληφθούν τις ιστορικές ρίζες του γεωπολιτικού, πολιτικού και κοινωνικού υπόβαθρου της εποχής μας
• Θα αναλύουν σημερινές καταστάσεις σε σύγκριση και σε συνάρτηση με το παρελθόν σε τρόπο ώστε να μπορούν να συγκρίνουν και άρα να κρίνουν.