Αντισημιτισμός και Ολοκαύτωμα στη σύγχρονη εποχή – Syllabus 2023-24

Ενότητα 1η 4/10/2023
Τίτλος: Εισαγωγή στις έννοιες του Αντισημιτισμού και του Ολοκαυτώματος
Υπότιτλος: Υπάρχει αντισημιτισμός σήμερα;
Ενότητα 2η 11/10/2023
Τίτλος: Η προϊστορία του αντι-εβραϊσμού
Ενότητα 3η 18/10/2023
Τίτλος: Το πέρασμα από την εβραϊκή χειραφέτηση στον μοντέρνο αντισημιτισμό
Υπότιτλος: Οι πρώτες κρίσεις της φιλελεύθερης οικονομίας, ο εθνικισμός και η δημιουργία μειονοτήτων
Ενότητα 4η 25/10/2023
Τίτλος: Θεωρίες συνωμοσίας
Υπότιτλος: Τα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» και η προϊστορία τους. Η όξυνση των αντιθέσεων στην τσαρική Ρωσία και τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών
Ενότητα 5η 1/11/2023
Τίτλος: Τα Πρωτόκολλα και η ταύτιση του εβραϊσμού με τον μπολσεβικισμό
Υπότιτλος: Ιδεολογικές διαδρομές αποκλεισμών
Ενότητα 6η 8/11/2023
Τίτλος: Το σιωνιστικό κίνημα και οι θεωρίες συνωμοσίας
Υπότιτλος: Ο πολιτικός σιωνισμός και η βρετανική πολιτική
Ενότητα 7η 15/11/2023
Τίτλος: Το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης
Υπότιτλος: Σιωνιστικό κίνημα, ο α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η πυρκαγιά του 1917
Ενότητα 8η 22/11/2023
Τίτλος: Η διαμόρφωση αντισημιτικού κλίματος στη μεσοπολεμική Ευρώπη
Υπότιτλος: Η γενεαλογία του «λυτρωτικού αντισημιτισμού» του Χίτλερ
Ενότητα 9η 29/11/2023
Τίτλος: Ο ναζισμός και η ιδέα της εξόντωσης. Το Ολοκαύτωμα
Υπότιτλος: Ο «Εβραίος» ως αφαίρεση
Ενότητα 10η 6/12/2023
Τα στρατόπεδα του θανάτου.
Ενότητα 11η 3/12/2023
Τίτλος: Μνήμη του Ολοκαυτώματος
Ενότητα 12η 20/12/2023
Τίτλος: Μεταπολεμικός αντισημιτισμός: Ο «εξισλαμισμός» των ευρωπαϊκών αντι-εβραϊκών μύθων
Υπότιτλος: Πώς αναγνωρίζετε τον αντισημιτισμό σήμερα; Όταν η κοινότητά σας αντιμετώπισε αντισημιτισμό, τι μέτρα ελήφθησαν;
Διακοπές Χριστουγέννων
Ενότητα 13η 10/1/2024
Επισκόπηση

Οι φοιτητές καλούνται:
– Να κατανοήσουν τις ιστορικές περιστάσεις μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε και
αναπτύχθηκε ο μοντέρνος αντισημιτισμός, ώστε να αντιληφθούν τόσο την ιδιαιτερότητα του
αντισημιτισμού όσο και ευρύτερα τη διαδικασία διαμόρφωσης ρατσιστικών θεωριών και
ιδεολογιών διάκρισης.
– Να εμβαθύνουν στη διαδικασία διαμόρφωσης του «φανταστικού Εβραίου», προϊόν
συλλογικού φαντασιακού του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα (με σκοπό να
εμποδίσει την προοδευτική εξαφάνιση της διαφοράς, όταν αυτή άρχισε να γίνεται λιγότερο
αισθητή λόγω της χειραφέτησης) και των αντίστοιχων διαδικασιών σήμερα.
– Να περιγράφουν και να προσδιορίζουν τις ιστορικές περιστάσεις μέσα στις οποίες ο Ναζισμός πραγματοποίησε τη γενοκτονία του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης με βιομηχανικό τρόπο.
-Να αντιλαμβάνονται τις σύγχρονες μορφές αντισημιτισμού όπως αναδύθηκαν μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο και να τις αναγνωρρίζουν στη σύγχρονη δημόσια σφαίρα (πολιτική, θρησκεία, ΜΜΕ).
– Να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά τις πολλαπλές και διαφορετικές
ιστοριογραφικές ερμηνείες αυτής της διαδικασίας.
– Να μάθουν να μελετούν τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές και να παράγουν ιστορικά
επιχειρήματα με τα οποία να εξηγούν τις αιτίες των γεγονότων, τα αποτελέσματά τους και τις
μακροπρόθεσμες συνέπειές τους.
– Να εξηγούν την ιστορική συνέχεια και αλλαγή.

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)

1) Edgar Morin, Ο νεωτερικός κόσμος και το εβραϊκό ζήτημα, Ι. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΙΑ Ε.Ε, Αθήνα 2008.

2) Άννα Φραγκουδάκη, Η δυτική μυωπία, η ισχύς του σεξισμού και η άρνηση του αντισημιτισμού, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2022.

Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη

Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

 Baquiast Paul, La Troisième République, 1870-1940, éd. L’ Harmattan, Παρίσι 2002.
 Birnbaum Pierre, The anti–Semitic moment. A tour of France in 1898, Hill and Wang,
Νέα Υόρκη 2003 (2η έκδ.)
 Brustein, William I. Roots of Hate: Anti-Semitism in Europe Before the Holocaust.
Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
 Chanes, Jerome A. Antisemitism: A Reference Handbook. Santa Barbara, CA: ABCCLIO, 2004.
 Cohen, Susan Sarah, editor. Antisemitism: An Annotated Bibliography. Munich: K.
G. Saur, 1987.
 Fineberg, Michael, Shimon Samuels, and Mark Weitzman, editors. Antisemitism: The
Generic Hatred: Essays in Memory of Simon Wiesenthal. London: Vallentine Mitchell, 2007
 Gildea Robert, Barricades and borders. Europe 1800-1914, Oxford University Press,
Νέα Υόρκη 1987.
 Graves, Philip (September 4, 1921b), “‘Jewish World Plot’: An Exposure. The Source
of ‘The Protocols of Zion’. Truth at Last” (PDF), The New York Times, Front p, Sec (για το
παραπάνω βλ. http://emperor.vwh.net/antisem/first.pdf )
 Herf, Jeffrey, editor. Anti-Semitism and Anti-Zionism in Historical Perspective:
Convergence and Divergence. London: Routledge, 2007.
 Katz, Jacob. From Prejudice to Destruction: Anti-Semitism, 1700-1933. Cambridge,
MA: Harvard University Press, 1980.7
 Klier John, “Christians and Jews and the “dialogue of violence” in late Imperial
Russia”, στο Andrew R. Murphy(edit), The Blackwell companion to religion and violence,
Wiley-Blackwell, 2002.
 Lazare, Bernard. Antisemitism: Its History and Causes. Lincoln, NE: University of
Nebraska Press, 1995.
 Levy, Richard S. Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and
Persecution. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 2005.
 Michael, Robert, editor. Dictionary of Antisemitism from the Earliest Times to the
Present. Lanham, MD: The Scarecrow Press, 2007.
 Pierrard Pierre, Les Chretiens et l’affaire Dreyfous, Les éditions de l’Atelier,
Παρίσι 1998
 Poliakov, Leon. The History of Anti-Semitism. Philadelphia: University of
Pennsylvania Press, 2003.
 Rosenbaum, Ron, editor. Those Who Forget the Past: The Question of Anti-Semitism.
New York: Random House Trade Paperbacks, 2004.
 Roth Cecil, A short history of the Jewish people, East and West, Οξφόρδη 1935.
 Tanja, Jaap. Fifty Questions on Antisemitism. Amsterdam: Anne Frank House, 2005.

Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία

 Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη, Ο άλλος εν διωγμώ, Αθήνα: Θεμέλιο1998.
 Μαργαρίτης Γιώργος, Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες. Στοιχεία για την καταστροφή των
μειονοτήτων στην Ελλάδα, Εβραίοι, Τσάμηδες, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2005
 Mαρκέτος Σπύρος, «Έθνος χωρίς εβραίους: απόψεις της ιστοριογραφικής
κατασκευής του ελληνισμού», Σύγχρονα Θέματα, 52-53, Ιούλιος Δεκέμβριος 1994, σ. 52-69
και όλο το αφιέρωμα-τεύχος των Σύγχρονων Θεμάτων.
 Μπενβενίστε Ρίκα, «Σκέψεις για τον ελληνικό αντισημιτισμό», Σύγχρονα Θέματα, 91,
Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2005, σ. 41.
 Μπουρνάζος Στρατής, «Το ελληνικό αντικομμουνιστικό έντυπο (1925 – 1967). Μια
πρώτη προσέγγιση», Αρχειοτάξιο, 5, Μάιος 2003, σ. 52 – 63.
 Ταγκυέφ Πιερ-Αντρέ, Ο μύθος των «Σοφών της Σιών», Πόλις, Αθήνα 2006.
 Ταγκυέφ Πιερ-Αντρέ, Τι είναι αντισημιτισμός; Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα
2011.
 Τσιρώνης Θεοδόσης, «Η οργάνωση Εθνική Ένωσις “Η Ελλάς” (Ε.Ε.Ε.) στη
Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου (1927 – 1936). Τα καταστατικά και η δράσης της»,8
Επιστημονική Επετηρίδα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, τ. 6,
Κ.Ι.Θ., Θεσσαλονίκη 2002, σ. 293 – 313.
 Φλάννερυ Έντουαρντ Χ., Η αγωνία των Εβραίων. 2.300 χρόνια αντισημιτισμού,
Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2006.
 Χριστινίδης Ανδρέας, Εχθρότητα και προκατάληψη. Ξενοφοβία, Αντισημιτισμός,
Γενοκτονία, Αθήνα: Ίνδικτος, 2003.
 Ψαρράς Δημήτρης, Το μπεστ σέλερ του μίσους. Τα “Πρωτόκολλα των σοφών της
Σιών” στην Ελλάδα, 1920-2013, Πόλις, Αθήνα 2013.