Το μάθημα εξετάζει πώς μελετούν το ζήτημα της συγκρότησης, της οργάνωσης και της λειτουργίας σύγχρονου κράτους στη Ελλάδα οι ιστορικοί, οι πολιτικοί επιστήμονες και οι κοινωνιολόγοι από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Αναφέρεται σε ερευνητικές μελέτες που προτείνουν μεγάλα ερμηνευτικά σχήματα για την κατανόηση α) των ιστορικών όρων συγκρότησης του ελληνικού κράτους και, β), των δομικών χαρακτηριστικών του ελληνικού εκμοντερνισμού. Το μάθημα παρουσιάζει και αναλύει κριτικά αυτά τα έργα διερευνώντας: α) το θεωρητικό και ιδεολογικοπολιτικό τους υπόβαθρο, β) την τεκμηρίωση των ερμηνειών τους και γ) την ευρετική τους αξία. Εστιάζει στους εξής θεματικούς άξονες: α) στο ζήτημα των σχέσεων κράτους και κοινωνίας, β) στο ζήτημα της εσωτερικής θεσμικής συγκρότησης του κράτους (διοίκηση / γραφειοκρατία, πολιτικοί θεσμοί και μηχανισμοί πολιτικής συμμετοχής) και, γ), στο ζήτημα των σχέσεων του νεοελληνικού κράτους με το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον. Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης στο πεδίο των πολιτικών, κοινωνικών και ιστορικών σπουδών και να αναπτύξουν την αφαιρετική και συνθετική τους ικανότητα.

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να είναι σε θέση:
– Να κατανοούν την ιστορική διαδικασία συγκρότησης δυτικού τύπου κράτους στην Ελλάδα
– Να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές ιστοριογραφικές ερμηνείες αυτής της ιστορικής διαδικασίας
– Να μάθουν να μελετούν τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές και να παράγουν ιστορικά επιχειρήματα με τα οποία να εξηγούν τις αιτίες των πολιτικών γεγονότων, τα αποτελέσματά τους και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους
– Να αντιλαμβάνονται την πολυπλοκότητα των παραγόντων (οικονομία, πολιτική, κοινωνική θέση,ιδέες και ιδεολογίες) που διαμορφώνουν το ιστορικό γίγνεσθαι.
– Να εξηγούν την ιστορική συνέχεια και αλλαγή

Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Βεργόπουλος Κώστας, Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Η κοινωνική ενσωμάτωση της γεωργίας, Εξάντας, Αθήνα 1975.
Βεργόπουλος Κώστας, Κράτος και οικονομική πολιτική, 19ος αιώνας, Εξάντας, Αθήνα 1978.
Βερέμης Θάνος – Κολιόπουλος Γιάννης, Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα, Καστανιώτης, Αθήνα 2006.
Βούλγαρης Γιάννης, Ελλάδα, Μια χώρα παραδόξως νεωτερική, Πόλις, Αθήνα 2019.
Βούλγαρης Γ., «Κράτος και κοινωνία πολιτών στην Ελλάδα. Μια σχέση προς επανεξέταση», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 28 (2006), σελ. 5-33.
Δερτιλής Γ. Β., Κοινωνικός μετασχηματισμός και στρατιωτική επέμβαση, 1880-1909, Εξάντας, Αθήνα 1977.
Δερτιλής Γ. Β., Ελληνική οικονομία και βιομηχανική επανάσταση (1830-1910), Σάκκουλας, Αθήνα 1984.
Δερτιλής Γ. Β. – Kωστής Kώστας (εισαγ. – επιμ.), Θέματα νεοελληνικής ιστορίας (18ος – 20ος αιώνας), Ν. Σάκκουλας, Αθήνα, Κομοτηνή 1991.
Δερτιλής Γ.Β., Ατελέσφοροι ή τελεσφόροι; Φόροι και εξουσία στο Νεοελληνικό Κράτος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1993.
Δερτιλής Γ. Β., Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920, 2 τ., Εστία, Αθήνα 2005
Διαμαντούρος Νικηφόρος, Οι απαρχές της συγκρότησης σύγχρονου κράτους στην Ελλάδα 1821-1828, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2002.
Δρίτσα Μαργαρίτα, «Πολιτική πελατεία: γενική επισκόπηση και εναλλακτικά στοιχεία», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών (1979), σ. 402-425.
Κιτρομηλίδης Πασχάλης – Σκλαβενίτης Τριαντάφυλλος (επιμ.), Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. Πρακτικά [του Δ΄ Διεθνούς Συνεδρίου του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών, 29 Οκτωβρίου – 3 Νοεμβρίου 2002], ΚΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 2005.
Λιάκος A., «H νεοελληνική ιστοριογραφία το τελευταίο τέταρτο του εικοστού αιώνα», Σύγχρονα Θέματα 76-77 (Iανουάριος-Iούλιος 2001), σ. 72-91.
Lyrintzis C., «Political Parties in Post-junta Greece: Α Case of ‘Bureaucratic Clientelism’», West European Politics, vol. 7, no 2 (1984), σελ. 99-117.
Λυριντζής Χρήστος, «Πολιτική και πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα», Ελληνική Κοινωνία 1 (1987), σ. 157-182.
Λυριντζής Χρήστος, Το τέλος των τζακιών. Κοινωνία και πολιτική στην Αχαΐα του 19ου αιώνα, Αθήνα, Θεμέλιο 1991.
Λυριντζής, Χρ. –Σπουρδαλάκης Μ., «Περί λαϊκισμού: μια σύνθεση με αφορμή την ελληνική βιβλιογραφία», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 1 (Ιανουάριος 1993), σελ. 133-62.
Λυριντζής, Χρήστος, «Λαϊκισμός: η έννοια και οι προοπτικές», στο: Γ. Βούλγαρης κ.ά., Εκλογές και κόμματα στη δεκαετία του ‘80. Εξελίξεις και προοπτικές του πολιτικού συστήματος, Θεμέλιο, Αθήνα, 1990, σελ. 44-69.
Macrakis L., Diamantouros N. (επιμ.), New Trends in Modern Greek Historiography, Modern Greek Studies Association, 1982.
Μακρυδημήτρης Α., Κράτος και κοινωνία των πολιτών, Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις, Αθήνα 2002.
Mavrogordatos George, Stillborn republic: social coalitions and party strategies in Greece 1922-1936, Berkeley, University of California Press 1983.
Μοσκώφ Κωστής, Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα. Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου, Νέα Πορεία, Θεσσαλονίκη 1972.
Μοσχονάς Ανδρέας, «Κοινωνική συνθετότητα και νεοελληνική κοινωνία: ερμηνευτικές προσεγγίσεις», στο: Θ. Σακελλαρόπουλος (επιμ.), Νεοελληνική κοινωνία. Ιστορικές και κριτικές προσεγγίσεις, Αθήνα 1993.
Μουζέλης Νίκος, «Ταξική δομή και σύστημα πολιτικής πελατείας: η περίπτωση της Ελλάδας», στο: Φ. Βεγλερής κ.ά. (επιμ.), Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, Εξάντας, Αθήνα 1977.
Μουζέλης Νίκος, Νεοελληνική κοινωνία: όψεις υπανάπτυξης, Εξάντας, Αθήνα 1978.
Μουζέλης Νίκος, Κοινοβουλευτισμός και εκβιομηχάνιση στην ημι-περιφέρεια: Ελλάδα, Βαλκάνια, Λατινική Αμερική, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.
Μουζέλης Ν., Μεταμαρξιστικές προοπτικές. Για μια νέα πολιτική οικονομία και κοινωνιολογία, Θεμέλιο, Αθήνα 1992.
Μουζέλης Ν., «Λαϊκισμός, νέος τρόπος ένταξης των μαζών στις πολιτικές διαδικασίες;», στο: Ν. Μουζέλης κ.ά., Λαϊκισμός και πολιτική, Γνώση, Αθήνα 1989, σελ. 21-45.
Μουζέλης Ν. – Παγουλάτος Γ., «Κοινωνία πολιτών και ιδιότητα του πολίτη στην μεταπολεμική Ελλάδα», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ .22 (2003), σελ. 5-29.
Πετμεζίδου – Τσουλουβή Μαρία, «Προσεγγίσεις στο θέμα της υπανάπτυξης του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού: μια κριτική θεώρηση», Σύγχρονα Θέματα 22 (1984), σ. 13-29.
Petropulos John A., Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833-1843), τ. Α-Β, ΜΙEΤ, Αθήνα 1985 [1η έκδοση στα αγγλικά: Πρίνστον 1968].
Πιζάνιας Πέτρος, «Η εφαρμογή της θεωρίας για τις σχέσεις του “καπιταλιστικού κέντρου” και της “υπανάπτυκτης περιφέρειας’’ στην ελληνική ιστοριογραφία. Ν. Ψυρούκης – Κ. Τσουκαλάς», Μνήμων 11 (1987), σ. 225-286.
Σπουρδαλάκης, Μ., «Ελληνικός λαϊκισμός και αυταρχικός κρατισμός», στο: Ν. Μουζέλης κ. ά., Λαϊκισμός και πολιτική, Αθήνα, Γνώση 1989, σελ. 65-76.
Τσαούσης Δ.Γ. (επιμ.), Όψεις της ελληνικής κοινωνίας του 19ου αιώνα, Εστία, Αθήνα 1984
Σύγχρονα ρεύματα στην ιστοριογραφία του νέου ελληνισμού, Αφιέρωμα στο π. Σύγχρονα Θέματα 35-36-37 (Δεκέμβριος 1988).
Σωτηρόπουλος ∆., «Η Κοινωνία Πολιτών στην Ελλάδα: Ατροφική ή Αφανής;», στο: ∆. Σωτηρόπουλος (επιμ.), Η άγνωστη κοινωνία πολιτών, εκδ. Ποταμός, Αθήνα 2004, σελ.117-162.
Τσουκαλάς Κ., «Γύρω από το πρόβλημα της πολιτικής πελατείας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα», στο: Φ. Βεγλερής κ.ά. (επιμ.), Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, Εξάντας, Αθήνα 1977.
Τσουκαλάς Κ., Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα (1830-1922), Θεμέλιο, Αθήνα 1977.
Τσουκαλάς Κ., Κοινωνική ανάπτυξη και κράτος. Η συγκρότηση του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα, Θεμέλιο, Αθήνα 1981.
Τσουκαλάς Κ., Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.
Τσουκαλάς, Κ., «Τσαμπατζήδες» στη χώρα των θαυμάτων. Περί ελλήνων στην Ελλάδα», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 1(1993), σελ. 5-52.
Χαραλάμπης ∆., Πελατειακές σχέσεις και λαϊκισμός. Η εξωθεσμική συναίνεση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, Εξάντας Αθήνα 1989.
Χατζηϊωσήφ Χρ., «Το έργο του Νίκου Σβορώνου και η ελληνική ιστοριογραφία. Πενήντα χρόνια αποκλίσεων και συγκλίσεων», Σύγχρονα Θέματα 38 (Μάιος 1989), σ. 24-33.
Χατζηιωσήφ Χρ., «Δημοκρατία και πελατειακές σχέσεις. Τρεις πρόσφατες αναλύσεις της ελληνικής πολιτικής του 19ου αιώνα», Μνήμων 16 (1994), σ. 167-197.
Hering Gunnar, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, 2 τ., ΜΙΕΤ, Αθήνα 2004.
Φίλιας Βασίλης, Κοινωνία και εξουσία στην Ελλάδα: η νόθα αστικοποίηση 1800-1864, Αθήνα 1974.
Featherstone K. (επιμ.), Πολιτική στην Ελλάδα. Η πρόκληση του Εκσυγχρονισμού, εκδόσεις Οκτώ, Αθήνα 2007.