Η Έννοια της “Εθνικοφροσύνης”: Ιστορία, Ιδεολογία και Πολιτική Πρακτική

Διδάσκοντες:

Faculty Instructor:

ECTS:

4

Κωδικός Μαθήματος:

Code:

ΚΕ0Ε54

Κύκλος / Επίπεδο:

Cycle / Level:

Προπτυχιακό

Υποχρεωτικό / Επιλογής:

Compulsory / Optional:

Επιλογής

Περίοδος Διδασκαλίας:

Teaching Period:

Χειμερινό

Περιεχόμενο Μαθήματος:

Course Content:

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συγκρότηση της ιδεολογίας της εθνικοφροσύνης από το Μεσοπόλεμο έως τις μέρες μας μέσα από την εξέταση του τρόπου ανάπτυξής της, των κοινωνικών της βάσεων και των ιδεολογικών της χαρακτηριστικών. Αρχικά αναλύονται οι ορισμοί του «έθνους» στη γαλλική και γερμανική εκδοχή καθώς και το περιεχόμενο της έννοιας του εθνικισμού. Γίνεται ο διαχωρισμός πατριωτισμού και εθνικισμού και διερευνώνται οι όροι εθνική συνείδηση και μεγαλοϊδεατισμός. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας εξετάζεται η έννοια του λαού και του έθνους στο Μεσοπόλεμο, ιδιαίτερα κατά τη δικτατορία του Μεταξά, η κατοχική «εθνικοφροσύνη», όπως εκφέρεται στο λόγο και τις πρακτικές των Ταγμάτων Ασφαλείας και των εθνικιστικών οργανώσεων, καθώς και η πολιτική χρήση και η εξέλιξη της έννοιας στην εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα. Εξετάζονται επιπρόσθετα οι περιπέτειες της έννοιας ‘εθνικοφροσύνη’ τον καιρό της κρίσης με αφορμή την οικονομική και πολιτική συγκυρία. Το μάθημα ολοκληρώνεται με τη μελέτη της σχέσης εθνικισμού και εθνικοφροσύνης στις ΗΠΑ και την Ευρώπη τον 21ο αιώνα.

Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Learning Outcomes:

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να παρακολουθήσουν τον τρόπο με τον οποίο εκφράστηκε η ιδεολογία της εθνικοφροσύνης, να διακρίνουν την κοινωνική της βάση και τα ιδεολογικά της χαρακτηριστικά, να διαχωρίζουν τον πατριωτισμό από την εθνικοφροσύνη και να μελετούν τη σχέση εθνικισμού και εθνικοφροσύνης στις ΗΠΑ καιτην Ευρώπη τον 21ο αιώνα

Βιβλιογραφία:

Bibliography:

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Eric Hobsbawm, Έθνη και εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα, Αθήνα: Καρδαμίτσα 1994
Δέσποινα Παπαδημητρίου, Από το λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων, Αθήνα: Σαββάλας 2006
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Eric Hobsbawm, Έθνη και εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα, Αθήνα: Καρδαμίτσα 1994
Δέσποινα Παπαδημητρίου, Από το λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων, Αθήνα: Σαββάλας 2006
Έφη Γαζή, Πατρίς, Θρησκεία, οικογένεια. Ιστορία ενός συνθήματος (1880-1930), Αθήνα: Πόλις 2011
Βασίλειος Γούναρης, Εγνωσμένων Κοινωνικών φρονημάτων. Κοινωνικές και άλλες όψεις του αντικομμουνισμού στη Μακεδονία του Ψυχρού Πολέμου, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής 2002
Άγγελος Ελεφάντης, «Εθνικοφροσύνη. Η ιδεολογία του τρόμου και της ενοχοποίησης» στο Η ελληνική κοινωνία κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο (1945-1967) : 4ο Επιστημονικό Συνέδριο [του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα], Πάντειον Πανεπιστήμιο, (τομ.1) 645-654 (1993)
Στρατής Μπουρνάζος, «Το κράτος των εθνικοφρόνων: αντικομμουνιστικός λόγος και πρακτικές», στο Χρ. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Η Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα Ανασυγκρότηση – Εμφύλιος – Παλινόρθωση 1945-1952, Τόμος Δ2, σ. 9-49
Anderson, Benedict, Φαντασιακές κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, Αθήνα: Νεφέλη, 1997
Gellner, Ernest , Έθνη και Εθνικισμός, Αλεξάνδρεια 1992 Anthony Smith, Εθνική ταυτότητα, εκδόσεις Οδυσσέας 2000
Μιχαήλ Δόμνα, Έθνος, Εθνικισμός και Εθνική συνείδηση. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση, Ηρόδοτος 2003