Βερναρδάκης Χριστόφορος

Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με τους μηχανισμούς της δράσης του κράτους από τη σκοπιά της ανάλυσης της δημόσιας πολιτικής και της δημόσιας διοίκησης.

Το μάθημα διαιρείται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος του μαθήματος είναι αφιερωμένο στην ανάλυση της δημόσιας πολιτικής. Καταρχήν, εξετάζονται οι προσεγγίσεις που επιχειρούν να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν τις διαδικασίες διαμόρφωσης, υλοποίησης, αξιολόγησης και μεταβολής των δημόσιων πολιτικών σε εθνικό, υπερεθνικό και υποεθνικό επίπεδο. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται: α) στις νεοθεσμικές προσεγγίσεις (ορθολογικής επιλογής, ιστορικές, κοινωνιολογικές, προσεγγίσεις του λόγου) και β) στη συζήτηση των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης και του εξευρωπαϊσμού. Ακολούθως, το μάθημα εστιάζεται στη μελέτη της άσκησης δημόσιων πολιτικών στην Ελλάδα. Προηγείται η παρουσίαση των κύριων απόψεων και υποθέσεων που έχουν διατυπωθεί στο πλαίσιο της βιβλιογραφίας του εξευρωπαϊσμού και της νεοθεσμικής προσέγγισης και ακολουθεί η μελέτη επιλεγμένων δημόσιων πολιτικών.

Το δεύτερο μέρος του μαθήματος εστιάζεται στη μελέτη της δημόσιας διοίκησης υπό την οπτική γωνία της θεωρίας των οργανώσεων. Αναλυτικότερα, συζητείται η ιστορική εξέλιξη της επιστήμης της διοίκησης και παρουσιάζονται οι κύριες λειτουργίες της διοίκησης και της διοίκησης ανθρώπινων πόρων στον Δημόσιο Τομέα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάλυση επικεντρώνεται: α) στην  παρουσίαση ορισμένων θεμελιωδών εννοιών (προγραμματισμός, οργάνωση, διεύθυνση, έλεγχος, λήψη αποφάσεων, αξιολόγηση, ανταμοιβές, υγεία και ασφάλεια, εργασιακές σχέσεις), β) στην ανάδειξη της σημασίας που έχει η υποκίνηση του ανθρώπινου δυναμικού και γ) στο ρόλο που διαδραματίζει η ηγεσία.

Θεματικές ενότητες
1. Η δημόσια πολιτική ως πολιτική διαδικασία – εννοιολόγηση και θεωρητικοποίηση
2. Η νεοθεσμική προσέγγιση των δημόσιων πολιτικών
3. Εξωγενείς παράγοντες: παγκοσμιοποίηση και εξευρωπαϊσμός
4. Ο εξευρωπαϊσμός των δημόσιων πολιτικών στην Ελλάδα
5. Η νεοθεσμική ανάλυση των δημόσιων πολιτικών στην Ελλάδα
6. Ιστορική εξέλιξη της επιστήμης της διοίκησης
7. Σύγχρονες προσεγγίσεις της διοίκησης – λειτουργίες της διοίκησης
8. Η διοίκηση ανθρώπινων πόρων στον Δημόσιο Τομέα
9. Υποκίνηση και ομαδική εργασία
10. Ο ρόλος της ηγεσίας

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα:
– εξοικειωθούν με τα βασικά μεθοδολογικά προβλήματα και διλήμματα που συνοδεύουν τη διαμόρφωση και την εκτέλεση των δημόσιων πολιτικών
– αναγνωρίζουν και συνεκτιμούν τις θεματικές και πολιτικές διασυνδέσεις που διέπουν τις δράση των δημόσιων δρώντων σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και στα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
– είναι σε θέση να παρακολουθούν ή/ και να αξιολογούν μεμονωμένες δημόσιες πολιτικές ή/ και δημόσιες δράσεις με συγκροτημένο και θεωρητικά τεκμηριωμένο τρόπο

• Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Συμπερασματική)
• Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
• Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)

Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη

Βασική βιβλιογραφία:
Γ. Ανδρέου, (επιμ.), ‘Θεσμοί, Δημόσιες Πολιτικές και Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα’ (Ειδικό Αφιέρωμα). Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 40, σ. 5 -137, 2013.
Γ. Ανδρέου, Η νεοθεσμική προσέγγιση της πολιτικής. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική, 2018.
K. Featherstone(επιμ.), Πολιτική στην Ελλάδα: η Πρόκληση του Εκσυγχρονισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Οκτώ, 2007.
K.Featherstone και Δ. Παπαδημητρίου, Τα όρια του εξευρωπαϊσμού. Δημόσια πολιτική και μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Οκτώ, 2010.
Στ. Λαδή και Β. Νταλάκου, Ανάλυση δημόσιας πολιτικής (δεύτερη έκδοση). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2016.
Π. Λιαργκόβας και Γ. Ανδρέου, Η Νέα Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2007.
Μ. Ματσαγγάνης, Η κοινωνική πολιτική σε δύσκολους καιρούς. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική, 2011.
A. Πασσάς, Η Εθνική Δημόσια Διοίκηση στην Ευρωπαϊκή Ενωσιακή Πολιτική Διαδικασία. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2012.
Κ. Σπανού, Ελληνική Διοίκηση και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2001.
Y. Surel, και P. Muller, Ανάλυση των Πολιτικών του Κράτους, Ανάλυση των Δημόσιων Πολιτικών. Αθήνα: Γ. Δαρδανός – Κ. Δαρδανός, 2002.

Επιπρόσθετη βιβλιογραφία:
A. Αλεξόπουλος, “Veto Players” στο Ελληνικό Πολιτικό Σύστημα, στο Κοντογιώργης, Λάβδας, Μενδρινού, Χρυσοχόου (επ.),Τριάντα Χρόνια Δημοκρατία: Το Πολιτικό Σύστημα της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974-2004, Αθήνα: Κριτική, 2004.
A. Αλεξόπουλος, «Επιστημικές Κοινότητες και Συλλογική Δράση» στο Γράβαρης, Δ. κ.α. (επ.) Εργασία και Πολιτική: Συνδικαλισμός και Οργάνωση Συμφερόντων στην Ελλάδα 1974-2004, Αθήνα: Σαββάλας, 2006.
Α. Αλεξόπουλος, «Η μεταρρύθμιση των πολιτικών του κράτους και ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης», στο Μακρυδημήτρης κ.α. (επιμ.) Διοικητική Θεωρία και Πράξη – Διοίκηση και Κοινωνία, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2007.
Σ. Ζαμπαρλούκου, «Συνδικαλιστικό κίνημα και κρατικός παρεμβατισμός στη μεταπολιτευτική Ελλάδα: Μια συγκριτική προσέγγιση», στο Χρ. Λυριντζής, Ηλ. Νικολακόπουλος και Δ. Σωτηρόπουλος, Κοινωνία και Πολιτική: Όψεις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974 – 1994, Αθήνα: Θεμέλιο, 1996.
Π. Κ. Ιωακειμίδης, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελληνικό Κράτος, Αθήνα: Θεμέλιο, 1998.
Π. Καζάκος, Ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά. Οικονομία και Οικονομική Πολιτική στη Μεταπολεμική Ελλάδα, Αθήνα: Πατάκης, 2001.
Π. Καζάκος, Από τον ατελή εκσυγχρονισμό στην κρίση. Μεταρρυθμίσεις, χρέη και αδράνειες στην Ελλάδα (1993-2010), Αθήνα: Πατάκης, 2010.
Ι. Καμτσίδου, (κ.α.) (επιμ.), Αυτορρύθμιση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2005.
Τ. Κολλίντζας, Η Αδράνεια του Status Quo, Αθήνα: Κριτική, 2000.
Χ. Κουταλάκης, «Κρατική ισχύς και συμμετοχικές μορφές περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Το Ελληνικό παράδοξο», στο Μακρυδημήτρης, Α, Μαρούδας, Λ. (επ.), Σύγχρονες Τάσεις στη Διοικητική Επιστήμη: «Νέα Δημόσια Διοίκηση», Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & Κοινωνία των Πολιτών, Αθήνα: Σάκκουλας, 2009.
Σ. Λαδή, «Παγκοσμιοποίηση, εξευρωπαϊσμός και μεταφορά πολιτικών: μια διαλεκτική προσέγγιση», Eπιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης, τ. 10: 447-467, 2004.
Α. Λυμπεράκη και Π. Τήνιος, ‘Το κοινωνικό κράτος (“επίσημο” και “άτυπο”): οι μεταρρυθμίσεις που ΔΕΝ έγιναν και η κρίση’, σε Tράπεζα Ελλάδος , Κοινωνική πολιτική και κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, σελ 121-148, Tράπεζα Ελλάδος, Ιούνιος, 2012.
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/Κοινωνικη_Πολιτικη_και_κοινωνική_συνοχή.pdf
Ν. Μαραβέγιας (επιμ.), Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον, Αθήνα: Θεμέλιο, 2008.
Ν. Μαραβέγιας (επιμ.), Εξευρωπαϊσμός στο Μεσογειακό Χώρο, Αθήνα: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2011.
Γ. Μαυρογορδάτος, Ομάδες πίεσης και δημοκρατία, Αθήνα: Πατάκης, 2000.
Κ. Σπανού, «Δημόσια Διοίκηση και Δημόσια Πολιτική», στο Σπηλιωτόπουλος, Ε. κ.α. (επιμ.) Η Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα, Αθήνα: Σάκκουλας, 2001.
Δ. Σωτηρόπουλος, Γραφειοκρατία και Πολιτική Εξουσία, Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας, 1996.
Tήνιος Π. (2013), Συντάξεις και οικονομία μετά το Μνημόνιο: Προς μια στρατηγική διασποράς του κινδύνου, Παρατηρητήριο για την Κρίση, ΕΛΙΑΜΕΠ Ερευνητικό κείμενο 1, Απρίλιος, http://crisisobs.gr/wp-content/uploads/2013/03/Ερευνητικό-Κείμενο_1_Π.Τήνιος2.pdf
Λ. Τσούκαλης (επιμ.), Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα: η Πρόκληση της Προσαρμογής, Αθήνα: ΕΚΕΜ/ Παπαζήσης, 1993.
Γ.Χονδρολέου, «Δίκτυα πολιτικών: από το παραδοσιακό σύστημα κυβέρνησης στη σύγχρονη διακυβέρνηση», Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης, τ. 10: 41-88, 2004.
J. Anderson, Public Policy Making, 6th edn, Boston and N.York: Houghton Mifflin Company, 2006.
M. Bevir και R.M. Rhodes, «Αναλύοντας τα δίκτυα: από τις τυπολογίες των θεσμών στις αφηγήσεις των πεποιθήσεων», Επιστήμη και Κοινωνία, τ. 10, 2003.
J. Chevalier, Διοικητική επιστήμη. Αθήνα: Σάκκουλας, 1993.
J.A. Chandler, Δημόσια διοίκηση. Συγκριτική ανάλυση. Αθήνα: Παπαζήσης, 2003.
D. Dimitrakopoulos and A. Passas (eds.), Greece in the European Union: Explaining the Sources and Pace of Change, London: Routledge, 2004.
P. A. Hall and R.C.R. Taylor, ‘Political Science and the Three New Institutionalisms’, Political Studies, 44(5): 936-957, 1996.
M. Hill and P. Hupe, Implementing Public Policy, UK: Sage, 2002.
M. Howlett and P. Ramesh, Studying Public Policy, UK: Oxford Univ. Press, 1995.
S. Kröger, ‘Nothing but Consultation: The place of organized civil society in EU policy-making across policies’, European Governance Papers (Eurogov), No. C-08-03, 2008.
M.C. Munger, Analyzing Policy, NY: W.W. Norton, 2000.
D. C. North, Θεσμοί, θεσμική αλλαγή και οικονομική επίδοση, Αθήνα: Παπαζήσης,2006.
W. Parsons, Public Policy, Cheltenham and Lyme: Edward Elgar, 1995.
G. Peters and J. Pierre, Handbook of Public Policy, London: Sage, 2006.
C. Sabel and J. Cohen, ‘Directly-Deliberative Polyarchy’, European Law Journal, 3(4): 253-269, 1997.
J. Wallis και B. Dollery, Αποτυχία της Αγοράς, Αποτυχία της Κυβέρνησης, Ηγεσία και Δημόσια Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης, 2005.