Η λογοτεχνία έχει αποδειχθεί προνομιακό πεδίο για τους κλάδους της πολιτισμικής και κοινωνικής ιστορίας, είτε εικονογραφώντας είτε αμφισβητώντας τη δημόσια ιστορία ή τις μεγάλες ιστορικές αφηγήσεις. To μάθημα προτείνει μια σειρά κεντρικών θεματικών (Διαφωτισμός και Γαλλική Επανάσταση, Εκβιομηχάνιση & Εργασία, Παγκόσμιοι πόλεμοι & Αντίσταση, Αποικιοκρατία & Αποαποικιοποίηση, Ολοκληρωτισμός & Δυστοπίες) που θα μελετώνται αυτόνομα και μπορούν να εναλλάσσονται ανά εξάμηνο. Σκοπός του μαθήματος είναι να αναδείξει όψεις των κοινωνικοπολιτικών και ιδεολογικών μεταβολών που επέφεραν μείζονα φαινόμενα, όπως αυτές αποτυπώθηκαν από την ευρωπαϊκή ή/και την παγκόσμια λογοτεχνική παραγωγή. Με ένα corpus κειμένων από επιλεγμένα λογοτεχνικά έργα διαφορετικών εθνικών λογοτεχνιών, αλλά αξιοποιώντας παράλληλα και μη μυθοπλαστικές πηγές/ντοκουμέντα της δυτικής γραμματείας, βλέπουμε πώς ετερόκλητοι συγγραφείς αναπαριστούν (συγκλίνοντας ή αποκλίνοντας) τους κλυδωνισμούς και τις ανακατατάξεις στον ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο από τον 18^ο αιώνα και εξής.

Κατά το χειμερινό εξάμηνο του ακ. έτους 2023-24 θα εστιάσουμε στον ναζισμό, εξετάζοντας μέσα από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή γραμματεία όχι μόνο την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού το 1933-45, αλλά και τις ιδεολογικές και ιστορικές του καταβολές και προεκτάσεις, τις βαθύτερες δλδ. ρίζες του και την επιβίωσή του παρά την «αποναζιστικοποίηση» των μεταπολεμικών χρόνων.

Σκοπός του μαθήματος είναι να ανακαλύψουν και εμπεδώσουν οι φοιτητές/τριες τη δυνατότητα γόνιμης σύμπραξης της πολιτικής θεωρίας και των κοινωνικών επιστημών με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, μέσα από τη μελέτη κειμένων της παγκόσμιας γραμματείας. Επιδίωξη, επίσης, του μαθήματος είναι η απόκτηση γενικής παιδείας χάρη στην επαφή με κείμενα διαφορετικών εθνικών λογοτεχνιών και η όξυνση της κριτικής ικανότητας των φοιτητών/τριών ως μελετητές/τριες κειμένων που προέρχονται από διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Μόνιμος στόχος, όπως σε όλα τα μαθήματα του Τμήματος, είναι η συλλογική και ατομική άσκηση στην ανάγνωση, την ανάλυση, τη σύνθεση και τη συγγραφή, η τριβή με έννοιες και θεωρητικές προσεγγίσεις που πλαισιώνουν και ‘ξεκλειδώνουν’ ερμηνευτικά τα υπό μελέτη κείμενα. Επιπροσθέτως, επιδιώκεται οι φοιτήτριες και οι φοιτητές να κατανοήσουν πώς η δημόσια ιστορία διασταυρώνεται και συμπληρώνεται από την ατομική, και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους ενδέχεται να αποτυπώνονται και να αποτιμώνται μείζονες κοινωνικοπολιτικές ζυμώσεις και πολιτικές μεταβολές ανάλογα με τη θέση, τον ρόλο και τη σκοπιά του/της γράφοντα/ουσας. Στα μαθησιακά αποτελέσματα εντάσσεται, συνακόλουθα, η εξάσκηση φοιτητριών και των φοιτητών στο να εντοπίζουν συγκλίσεις και αποκλίσεις στην αποτύπωση και ερμηνεία φαινομένων από υποκείμενα ή/και κοινότητες που βίωσαν κομβικές ιστορικές στιγμές, συγκρούσεις συμφερόντων και μεγάλης κλίμακας πολιτικούς και οικονομικούς ανταγωνισμούς.

Το μάθημα θα είναι σεμιναριακού χαρακτήρα και η συμμετοχή είναι σημαντικότατη, αν όχι απαραίτητη. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές του μαθήματος θα έχουν τη δυνατότητα να διαλέξουν μεταξύ εξετάσεων ή μίας γραπτής εργασίας 5.000 λέξεων (±10%) παραδοτέας τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της εξεταστικής περιόδου του εξαμήνου. Επιπροσθέτως, προβλέπονται προαιρετικές προφορικές παρουσιάσεις της κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που αξιολογούνται προσθετικά στην τελική εξέταση ή εργασία.

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)

• Sebastian Haffner, Αψηφώντας τον Χίτλερ, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2004, Αθήνα
• Norbert Elias, Ναζισμός και γερμανικός χαρακτήρας, ΠΕΚ, 2015

Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη

• Alexievich Svetlana, Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας, Πατάκης, 2017
• Arend Hannah, Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, Νησίδες, 2009
• Beradt Charlotte, Τα όνειρα στο Τρίτο Ράιχ, Άγρα, 2015
• Evans, Richard, Το Γ’ Ράιχ στην εξουσία, Αλεξάνδρεια, 2014
• Fest, Joachim, Όχι εγώ, Μεταίχμιο, 2015
• Grossman Vasily, Η κόλαση της Τρεμπλίνκα, Άγρα, 2020
• Gotz Aly, Το λαϊκό κράτος του Χίτλερ, 2009
• Guez Olivier, Η εξαφάνιση του Γιόζεφ Μένγκελε, Κριτική, 2018
• Jean-Βloch Michel, Ο Μάρτυρας, Οκτάνα, 2020
• King Steven, Ο καλός μαθητής, Επιλογή, 2013
• Le Carre John, Μια μικρή γερμανική πόλη, Καστανιώτης, 2013
• Lichtblau Eric, Οι ναζί της διπλανής πόρτας, Ποταμός, 2016
• Lindqvist Sven, Εξοντώστε όλα αυτά τα κτήνη, Ποταμός, 2023
• Neumann Franz, Βεεμώθ, Η δομή και η πρακτική του εθνικοσοσιαλισμού, Νησίδες, 2018
• Morel Edmund, Απέναντι στην καρδιά του σκότους, Πατάκης, 2022
• Rees Laurence, Οι ναζί, Πατάκης, 2015
• Sansal Boualem, Ο Γερμανός μουτζαχεντίν ή Το ημερολόγιο των αδελφών Σίλλερ, Πόλις, 2010
• Semprun Jorge, Τι ωραία Κυριακή, Εξάντας, 1989
• Schlink Bernard, Διαβάζοντας στη Χάννα, Κριτική, 1998
• Schminck-Gustavus Christoph U., Η νοσταλγία του Βαλέριαν Βρούμπελ, Ισνάφι, 2021
• Sontag Susan, Η γοητεία του φασισμού, Ύψιλον, 2010
• Toller Ernst, Ήμουν ένας Γερμανός, Ερατώ, 2016
• Traverso Enzo, Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, Εκδόσεις του 21ου, 2013
• Weiss Ernst, Αυτόπτης Μάρτυρας, Angelus Novus, 2018 [ή] Εκδόσεις Σκαρίφημα, 2017
• Szittya Emil, 27 όνειρα στη διάρκεια του πολέμου 1939-1945, Άγρα, 2021
• [συλλογικό] Οι προκηρύξεις του Λευκού Ρόδου, Πατάκης, 2019