Colloquium Τμήματος Πολιτικών Επιστημών
18.00, Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018
Αίθουσα 319, 3ος όροφος, κτίριο ΝΟΠΕ

Θέμα: «Οι ψευδείς ειδήσεις ως μετα-νεωτερική μυθολογία. Η περίπτωση του αντι-εμβολιαστικού κινήματος»

Έχουμε εισέλθει αμετάκλητα στην εποχή της μετα-αλήθειας (post truth). Ο όρος ψευδής είδηση ανακηρύχθηκε έννοια της χρονιάς (ή μήπως είναι κι αυτό ψευδής είδηση;) Πως παράγονται, διαχέονται και πως λειτουργούν οι ψευδείς ειδήσεις; Με το ερώτημα αυτό καταπιάνεται η Δήμητρα Δημητρακοπούλου επίκουρη καθηγήτρια ΜΜΕ ΑΠΘ.

Περίληψη:
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην πολιτική επικοινωνία, τα μέσα ενημέρωσης και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εισήγαγαν πολύπλοκες προκλήσεις που συνδέονται με τη επονομαζόμενη εποχή της «μετα-αλήθειας». Σήμερα, αμφιλεγόμενες και παραπλανητικές πληροφορίες βρίσκουν εύκολα δίοδο διαδικτυακά, προσεγγίζοντας παγκόσμια κοινά σε μια άνευ προηγουμένου κλίμακα. Από την πολιτική επικοινωνία και τις ειδήσεις μέχρι τους αστικούς μύθους και τις φήμες, το ψευδές περιεχόμενο εμφανίζεται σε πολλαπλά επίπεδα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης και διαχέεται ραγδαία μέσων των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης.
Ταυτόχρονα, η έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο επικυρώνει μια κοινή πεποίθηση, ότι τα κοινωνικά μέσα αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές πηγές πληροφοριών και ειδήσεων. Ωστόσο, αν και τα κοινωνικά δίκτυα υποτίθεται ότι μας κάνουν πιο έξυπνους, μαθαίνοντας ο ένας από τον άλλο, φαίνεται ότι αποτυγχάνουμε να αξιοποιήσουμε τη «σοφία του πλήθους» (wisdom of the crowd). Ο σχηματισμός των θαλάμων αντήχησης (echo chambers) κλιμακώνεται, καθώς τείνουμε να είμαστε επιλεκτικά εκτεθειμένοι σε πληροφορίες και απόψεις που επικυρώνουν τις προκαθορισμένες πεποιθήσεις μας και, συνεπώς, αποτυγχάνουμε να γίνουμε σοφότεροι μέσα από τη δύναμη της κοινωνικής συνδεσιμότητας.
Σε αυτό το εξαιρετικά περίπλοκο διαδικτυακό οικοσύστημα, η ταυτοποίηση και η αποδόμηση των ψευδών ειδήσεων, από τη στιγμή που έχουν εξαπλωθεί και εδραιωθεί στην ανθρώπινη συνείδηση, μπορεί να αποδειχτεί μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία. Οι ψευδείς ειδήσεις στηρίζονται σε εδραιωμένες αντιλήψεις και ‘οικοδομούνται’ στις ανησυχίες και τους φόβους μας, διατυπώνοντας μια εναλλακτική εκδοχή της «κοινής λογικής».
Η παρούσα μελέτη βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του προβλήματος και φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο για τη μελέτη των ψευδών ειδήσεων και την ψευδοεπιστήμη στο ψηφιακό δικτυακό παράδειγμα. Με αφετηρία την αυξανόμενη επίδραση της πληροφοριακής ‘φούσκας’ (filter bubble), μέσα στην οποία οικοδομούμε τα δικά μας προσωπικά οικοσυστήματα πληροφοριών και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι άνθρωποι εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από την απόκτηση πληροφοριών για την υγεία τους διαδικτυακά, η παρούσα έρευνα εστιάζει στην περιπτωσιολογική μελέτη του κινήματος κατά του εμβολιασμού, το οποίο προσελκύει ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές σε παγκόσμιο επίπεδο ενάντια στον εμβολιασμό στην παιδική ηλικία

Σύντομο βιογραφικό.
Η Δήμητρα Δημητρακοπούλου είναι επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη διαδικτυακή και συμμετοχική δημοσιογραφία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον ψηφιακό εγγραμματισμό. Σπούδασε Δημοσιογραφία & ΜΜΕ στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Διαδικτυακές Εκδόσεις (M.Phil) στο University of Stirling στη Σκωτία. Απέκτησε τον διδακτορικό της τίτλο από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. (Α.Π.Θ.) Το 2011 έλαβε την υποτροφία αριστείας της Επιτροπής Ερευνών του Α.Π.Θ. για τη μεταδιδακτορική της έρευνα με θέμα τον ψηφιακό εγγραμματισμό. Έχει συμμετάσχει ως ερευνήτρια σε σειρά ευρωπαϊκών προγραμμάτων και είναι ενεργό μέλος σε διεθνή δίκτυα και προγράμματα ως κύρια ερευνήτρια και συντονίστρια για την Ελλάδα. Το 2014-2017 ήταν κύρια ερευνήτρια και υπεύθυνη για το πακέτο εργασίας με θέμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο ερευνητικό πρόγραμμα «INFOCORE: (In)forming conflict prevention, response and resolution: the role of media in violent conflict», Διετέλεσε πρόεδρος (2014-2016) και αντιπρόεδρος (2012-2014) του Δικτύου Δημοσιογραφικών Σπουδών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα στην Επικοινωνία και την Εκπαίδευση (European Communication Research and Education Association – Journalism Studies Section).